Tijdens de Tweede Wereldoorlog zat mijn oma, met haar moeder en zus in een interneringskamp – ook wel Jappenkamp genoemd – in Nederlands Indië. Oma heeft nooit veel willen vertellen over wat er in dat kamp allemaal is gebeurd.
Mijn overgrootvader moest tijdens de oorlog als krijgsgevangene aan de Birma-spoorlijn werken. Hij heeft altijd gezegd: “De Jappen hebben vijf jaar van mijn leven gepakt, ik laat ze niet de rest van mijn leven ook afnemen.” Ik denk dat oma die woorden ter harte heeft genomen en dat dat de reden is dat ze de oorlog zo snel mogelijk wilde vergeten en er liever niet over sprak.
Een van de zeldzame dingen die oma wel vertelde, is dat ze sinds het kamp een gruwelijke hekel heeft aan zoete aardappel. Dat was namelijk een van de weinige dingen die ze daar te eten kregen. De zoete aardappelen noemden ze ‘bataten’ en oma moest deze regelmatig van het land halen.
Omdat het eten zo slecht was in het kamp en er vaak honger was, fantaseerden de vrouwen in het kamp, waaronder mijn oma, over de heerlijkste gerechten. Ze praatten en schreven over deze droommaaltijden.
Samen mijn overgrootmoeder schreef oma in het kamp stiekem (want ik geloof niet dat dit was toegestaan) recepten op in schriftjes. Deze schriftjes zijn bewaard gebleven tot op de dag van vandaag.
De recepten die oma en Ama (zo noemden wij onze overgrootmoeder) in de schriftjes schreven, kwamen soms uit hun eigen herinneringen van voor de oorlog. Toen werd er bij oma thuis gekookt door een ‘kokkie’, dus ik denk dat oma de recepten die ze in het Jappenkamp opschreef nog nooit zelf had bereid. Ze was ook nog maar twaalf jaar.
Maar in de schriftjes staan ook recepten die ze van andere vrouwen in het kamp hoorden. Zo staat er bij sommige: ‘recept van tante Pop’, of ‘lijkt me lekker’.
Afgelopen dinsdag was ik bij oma en bladerden we samen door deze receptenboekjes. Volgens oma was ‘tante Pop’ een aardige mevrouw die veel lekkere recepten wist. Andere recepten kwamen dan weer uit Libelles, die ze ooit hadden gelezen. Bij elk recept dat we in het schriftje bekeken zei oma: “oja, dat is heel lekker.” Ik zag bijna het water haar weer in de mond lopen. Bij het recept van spekkoek zei oma: “Noortje, dat is heel moeilijk. Mijn moeder kon dat goed maken.”
Afgelopen dinsdag was oma nog steeds niet scheutig met verhalen over het kamp. Maar om samen met haar door deze receptenboekjes te bladeren was al zo mooi. Dat was dus dinsdag…
Drie dagen later, op vrijdag, is mijn lieve omaatje op 88-jarige leeftijd overleden.
De schriftjes zijn een nare herinnering aan een vreselijke tijd in het Jappenkamp, maar voor mij ook een mooie herinnering aan mijn oma. Het is nu een familie schat. Om altijd te koesteren, maar ook om in leven te houden, door eruit te koken. Want dat ben ik van plan. En mijn tantes en nichtjes ook.
Het recept voor spekkoek dat je hierboven ziet (zó lekker), is later door mijn overgrootmoeder – Ama dus – nog vaak gemaakt: op het kacheltje in haar huisje in Gouda. Zelfs ík heb me een keer aan dit recept gewaagd, maar ik geloof dat ik wat meer oefening nodig heb. Ik weet eigenlijk niet of oma het zelf ook wel eens gemaakt heeft.
Hoe dan ook, binnenkort maak ik oma’s (en Ama’s) spekkoek. Tot die tijd ga ik erover dromen.
Bedankt lieve oma♥
Voor alles.
Hier vind je recepten die ik al wel eens gemaakt heb. Zodra ik de spekkoek in de vingers heb, zal ik dit familierecept toevoegen, beloofd!
Wat een bijzonder verhaal Nora. Vaak lees je de nare herinneringen aan de oorlog maar nu een positieve terugblik op die vreselijke tijd. Dat je oma een paar dagen later overleed kan bijna geen toeval zijn. Ik geloof in de voorzienigheid. Je oma wilde jou en de familie nog een afscheidscadeau geven. Dat deed ze op een originele manier. Grappig is dat de meeste recepten nooit door je oma zijn gemaakt. Maar ze wlst wel van lekker is. En nu aan de slag Noor!! Spekkoek kun je mij voor wakker maken.
Hoi Nora, wat een mooi verhaal dit! Zo fijn dat je nog voor haar overlijden zo n fijn samenzijn hebt gehad! Ik heb een keer met je gepraat bij de Tafel van WeeSp. Lang geleden hoor! Zit er ook niet meer bij. Wat leuk dat je ook Indisch bent! Wie weet komen we elkaar nog een keer tegen in Weesp en kunnen we het daar over hebben! Fijne vakantie daar in Frankrijk!
Hartelijke groet! Peggy Tan
Hoi Peggy, wat een lief bericht, dankjewel!
Ik kan me je zeker herinneren van de Tafel van Weesp, volgens mij vertelde je toen dat je dochter (toen dus) bij HEMA werkte (ik weet ook niet waarom ik precies dat heb onthouden).
En we hebben dus allebei Indische roots. Ik ken niet heel veel verhalen van mijn oma, ze praatte niet vaak over haar jeugd. Hoe ging/gaat dat in jouw familie?
Groetjes! Nora